10 najtrudniejszych zagadek o ju­da­izmie

Galut lub Golus (hebr. גלות) – wygnanie, wypędzenie Żydów z kraju (Palestyna, Izrael) rozpoczęła się w VI wieku p.n.e. niewolą babilońską, a następnie w 135, kiedy upadło powstanie Szymona Bar Kochby, a cesarz Hadrian wydał Żydom zakaz wstępu do Jerozolimy, w rezultacie czego zostali rozproszeni po całym Imperium Rzymskim.

Salut wolkański to gest wykonywany ręką, stworzony na potrzeby serialu telewizyjnego Star Trek: Seria oryginalna przez Leonarda Nimoya; jeden z bardziej rozpoznawalnych symboli serii Star Trek. Stanowi powitanie fikcyjnej, kosmicznej rasy Wolkan. Po wykonaniu salutu zostaje wymówione pozdrowienie Żyj długo i pomyślnie. Gest ten jest wzorowany na hebrajskiej literze Szin (znak: ש), która symbolizowała El Szaddaj – jedno z imion Boga w Starym Testamencie, jak również Szechinę i powitanie Szalom.

Nie ma jednego, wspólnego kanonu Starego Testamentu. Żydowski Tanakh liczy jedynie 24 księgi. Poszczególne odłamy chrześcijaństwa uznają za objawione różne zbiory ksiąg. Protestanci uznają za kanoniczne 39 ksiąg, rzymscy katolicy 46, prawosławni 50, a niektóre kościoły wschodnie nawet 53 księgi.

Sejm Czterech Ziem istniejący w latach 1580–1764 składał się z siedemdziesięciu delegatów kahałów, reprezentujących cztery ziemie: Wielkopolskę, Małopolskę, Ruś Czerwoną i Wołyń. Obradował zazwyczaj dwa razy do roku w czasie jarmarków w Lublinie i Jarosławiu. Powołał go król Stefan Batory, któremu potrzebne były nowe środki finansowe na wojnę z Rosją.

Bima w nazewnictwie aszkenazyjskim lub tewa w nazewnictwie sefardyjskim to podwyższone miejsce stawiane w centrum synagogi, zbudowane w formie namiotu, altany z balustradą lub kratą i baldachimem, lub w formie kapliczki z dachem w kształcie kopuły z latarnią. Wewnątrz znajduje się stół do wykładania i czytania Tory.

Kalendarze egipski i rzymski w czasie swojego istnienia przechodziły reformy, które dostosowywały go do kalendarza astronomicznego. Cywilizacja Majów posiadała dwie formy rachuby czasu (rytualny 260 dni, słoneczny 365 dni). W kalendarzu żydowskim/hebrajskim długość roku zwykłego może wynosić 354, 355 lub 356 dni. Długość roku przestępnego może wynosić 383, 384 lub 385 dni. Są to lata odpowiednio: ułomne, zwykłe i pełne.

Wedle tradycji Felaszów są oni potomkami Menelika, syna króla Salomona i królowej Saby, który przywiódł ich z Jerozolimy do Etiopii. W większości są wyznawcami judaizmu, stąd zwani bywają ,,Czarnymi Żydami'', choć niektórzy z nich wyznają chrześcijaństwo. Felaszowie obecnie mieszkają głównie w Izraelu.

Szechita to w judaizmie ubój rytualny zwierząt lądowych i ptaków, którego dokonuje specjalnie w tym celu uczony rytualny rzezak – szojchet (jidysz; hebr. szohet). Osoba dokonująca uboju rytualnego w gminie żydowskiej podlegała regułom prawa religijnego i zwyczajom. Musiał to być dorosły mężczyzna, żyd, uczony w Talmudzie, znany z pobożności i przestrzegania prawa religijnego. Uprawnienia szojcheta nadawał rabin specjalnym potwierdzeniem, zwanym kabala.

Ostia (łac. ostium ujście) to antyczne miasto portowe, być może pierwsza kolonia Starożytnego Rzymu, położone w ujściu rzeki Tyber do Morza Tyrreńskiego, obecnie w granicach Rzymu – zachowane do dnia dzisiejszego ruiny są jednymi z największych pod względem powierzchni we Włoszech. W 1961 r. w Ostii odkryto starożytną synagogę, której ruiny pochodzą z IV wieku, ale czytelne są poprzednie fazy budowlane. Najstarsza pochodzi z czasów cesarza Klaudiusza (41-54), ale nie wiadomo czy już wówczas budynek służył jako synagoga.

Gabaj (hebr. skarbnik, opiekun) był urzędnikiem gminy żydowskiej, pełniącym funkcję administratora synagogi. Wyznacza osoby do otwierania Aron ha-kodesz (szafa ołtarzowa w synagodze do przechowywania zwojów Tory) oraz kolejność wywoływania wiernych do czytania Tory. Początkowo zadaniem gabaja była organizacja pomocy dla biednych członków gminy żydowskiej. Ściągał podatki i składki oraz zbierał darowizny, a następnie decydował o rozdziale pieniędzy między ubogich.